Wil je een server op internet met volledig beheer over het besturingssysteem, bijvoorbeeld voor testen en ontwikkelen? Dan is een virtual private server (VPS) vaak een interessante optie. Je hebt zo’n systeem in een handomdraai operationeel en krijgt volledige rechten als root-gebruiker voor al je experimenten. Prijzen zijn aantrekkelijk door de gedeelde processorkracht. Maar hoe kies je een VPS en waar moet je op letten? Wat zijn de meest praktische besturingssystemen? En hoe begin je met het inrichten ervan? We helpen je graag op weg.
Waarom een VPS?
Wil je een server op internet die je volledig zelf beheert? Lange tijd was een zogenoemde dedicated server de enige optie. Je bezit dan een volledige server. Dit heeft best wat nadelen. Ze zijn bijvoorbeeld duur, de hardware heeft onderhoud nodig en de rekenkracht wordt niet heel efficiënt benut. Steeds vaker wordt een dedicated server daarom ingeruild voor een virtual private server (VPS). Je kiest een bepaalde capaciteit en kunt opschalen als je meer nodig hebt.
Je kunt een VPS op dezelfde manier gebruiken als een dedicated server of een server die je thuis hebt. Je kunt zelf het besturingssysteem kiezen en de server heeft een eigen IP-adres. Wel wordt het systeem waarop de VPS draait gedeeld met andere virtuele servers.
Het delen van de kracht van een server is geen groot bezwaar. De virtualisatiesoftware zorgt dat elke virtuele server geïsoleerd draait. Het heeft vooral voordelen. Een typische server zal namelijk zelden volop worden belast door de geïnstalleerde toepassingen. Delen is veel efficiënter en drukt de prijzen enorm. Voor minder dan vijf euro per maand heb je een eenvoudige VPS met bijvoorbeeld één gedeelde processorkern en één gigabyte geheugen. Vaak heb je een VPS met een paar klikken al online.
Wat voor VPS?
We gaan hier uit van een VPS met gedeelde processorkracht. Providers gebruiken hier bijna allemaal een andere term voor. Dat maakt het zoeken en vergelijken lastiger. DigitalOcean noemt het bijvoorbeeld Droplets, Vultr gebruikt de term Cloud Compute, bij Linode vind je ze onder de noemer Shared CPU en bij Contabo heten ze Cloud VPS. Wat je krijgt stemt op papier wel overeen. De prestaties kunnen echter wel uiteenlopen, maar daar komen we verderop op terug.
Hoewel veel providers de laatste jaren de stijgende kosten hebben doorberekend aan gebruikers zijn de meeste instapproducten heel laag geprijsd en daarmee echte publiekstrekkers. Bij veel providers kun je voor je VPS niet alleen voor gedeelde processorkracht kiezen, maar ook voor gereserveerde of ‘dedicated’ processorkernen, die dus niet worden gedeeld. Voor testen en ontwikkelen zal dat niet snel nodig zijn. Bovendien wordt gelet op de veel hogere prijs een ‘echte’ dedicated server dan soms weer interessanter.
Prestaties van een VPS
De prestaties van een VPS kunnen in de praktijk erg uiteenlopen. Er is ook geen unaniem antwoord op te geven. Al doen sommige providers het uiteraard wel beter dan andere. Er bestaande talloze benchmarks waaronder bench (https://bench.sh), nench (https://github.com/n-st/nench) en vpsbench (https://github.com/mgutz/vpsbench) die mensen gebruiken om de prestaties te kunnen meten en onderling vergelijken.
De genoemde scripts laten doorgaans nuttige systeeminformatie zien over bijvoorbeeld de processor en het geheugen. Ook testen ze bijvoorbeeld de netwerkprestaties, de tijd die de processor voor een bepaalde set taken nodig heeft en de vaak onderbelichte lees- en schijfprestaties van de opslag. Die prestaties kun je dan weer handig met anderen vergelijken. Je eigen ervaringen zullen uiteindelijk vaak de doorslag geven. Gelukkig zit je zelden lang vast aan een keuze.
Korte of lange looptijd?
Het is handig om vooraf over de gewenste looptijd na de denken. Gaat het om een heel korte periode, dan zijn providers als Vultr, Linode, DigitalOcean en Hetzner interessant. Hier kun je een VPS desgewenst voor maar een paar dagen huren. Achteraf, op het moment dat je de VPS verwijdert, wordt gekeken naar het aantal uren dat de VPS in die maand actief was, waardoor je dus eigenlijk maar een deel van het maandtarief betaalt. Hoeveel uur je daadwerkelijk op de VPS hebt gewerkt is daarbij overigens niet relevant.
Als je een VPS voor langere tijd gaat gebruiken heb je ook wat meer opties. Zo huur je bij Strato Duitsland bijvoorbeeld al vanaf €1 per maand een bescheiden virtuele Linux-server, met een looptijd van 12 maanden. De oplevering is echter niet direct. Als het niet bevalt, kun je de server zoals alle producten van Strato overigens wel binnen 30 dagen opzeggen. Je krijgt dan je geld terug. Het risico is dus bescheiden.
Voor onder andere Vultr en DigitalOcean kun je online meestal wel promotiecodes vinden waarmee je alles met een forse korting of zelfs zonder enige kosten kunt proberen gedurende één of twee maanden.
Klein beginnen, later opschalen
Een belangrijk voordeel van een VPS, naast de vaak lagere kosten, is een veel betere schaalbaarheid. Je kunt meestal klein beginnen en later opschalen naar een zwaardere server. Controleer dit wel bij de betreffende provider als dat belangrijk voor jou is! Meestal raden we aan om bescheiden te beginnen. Je kunt namelijk vaak wel upgraden, maar niet downgraden naar een kleiner pakket. Dat kan dan alleen door het verwijderen van de oude server en het opzetten van de nieuwe server. Maar dan begin je weer met een schone lei, tenzij je bijvoorbeeld via een back-up of snapshot de omgeving kunt herstellen.
Met welke specificaties je begint zal vooral afhankelijk zijn van het doel van de server. Naast bijvoorbeeld het aantal processorkernen en de geheugen- en opslagcapaciteit is het ook raadzaam te controleren of er een bandbreedtelimiet is. Bij normaal gebruik zul je daar ver onder blijven, maar misschien heb je toepassingen op het oog die veel verkeer zullen genereren. Zo gebruiken sommige mensen een VPS voor een eigen VPN, om het internetverkeer langs te leiden.
Het is raadzaam om klein te beginnen en later op te schalen naar een zwaardere server als dit nodig blijkt.
Beperkte ondersteuning
Van ondersteuning mag je niet te veel verwachten bij een VPS die je voor een habbekrats opzet. De wachttijd is vaak lang en meestal hoef je ook geen reactie te verwachten buiten kantooruren. Dat is vooral lastig als er een technisch probleem is buiten jouw macht om. Als het om bijvoorbeeld softwareperikelen gaat zul je die zelf op moeten lossen. Maar dat ben je wellicht al gewend.
Gelukkig is het internet rijkelijk voorzien van installatiegidsen over internettoepassingen, zoals Nginx, PHP en MySQL. Op de website van DigitalOcean vind je ook veel goede instructies. Je moet het jezelf ook niet te moeilijk maken. Gebruik daarom bijvoorbeeld een besturingssysteem en software waar je al ervaring mee hebt.
Keuze besturingssysteem
Bij een VPS kies je zelf een besturingssysteem. Er zijn vaak veel opties, die wel per provider verschillen. Al zien we veel gemeenschappelijke keuzes zoals Ubuntu, Debian, ArchLinux, CentOS en Fedora. Uiteindelijk zal het afhangen van de toepassingen die je gaat gebruiken en jouw kennis en ervaring. Als je voor wat testdoeleinden een VPS gaat opzetten, gebruik dan vooral iets waar je al mee hebt leren werken. Voor veel mensen is dat Debian of Ubuntu. Je profiteert dan ook van de grootste repositories met open-source software.
De keuze voor het lichte en efficiënte Alpine Linux is een sprong in het diepe als je er niet mee hebt gewerkt. De relatief kleine besparing in processor- en geheugengebruik is de moeite niet waard voor een doorsnee gebruiker.
Bij sommige providers kun je een ISO-bestand voor een besturingssysteem uploaden als basis voor je VPS. Dat is handig voor maatwerk, of als je met een exotisch besturingssysteem wil gaan werken. Bovendien kun je via een ISO-bestand met een recentere image werken dan de provider heeft geselecteerd. Onder meer Vultr en DigitalOcean ondersteunen een custom ISO-bestand.
Ontwikkelingen besturingssystemen
Het is slim de ontwikkelingen wat betreft besturingssystemen in de gaten te houden. Werk je graag met het op Red Hat Enterprise Linux (RHEL) gebaseerde CentOS, dan zijn de open-source distributies AlmaLinux en Rocky Linux tegenwoordig interessante alternatieven. Het kan ook een betere keuze zijn, in de wetenschap dat CentOS wordt uitgefaseerd.
Een andere ontwikkeling is het groeiende gebruik van containers, zoals Docker of Kubernetes. Ook op een VPS kun je doorgaans prima met die technieken werken. Docker is het meest toegankelijk. Er bestaan besturingssystemen die zijn geoptimaliseerd voor het werken met containers. Daar geven we in de volgende stap wat tips voor. Verschillende providers ondersteunen de genoemde opties. Maar zoiets als Docker werkt anders natuurlijk ook prima onder Debian of Ubuntu.
Werken met Docker-containers
Een vps is in feite een virtuele machine die draait op een zogeheten hypervisor. In de hostingwereld is dat vaak KVM (Kernel-based Virtual Machine). Je kunt over het algemeen geen hypervisor in een VPS installeren, wat ook wel geneste virtualisatie wordt genoemd. Wel kun je doorgaans met containers werken in je VPS, zoals Docker en Kubernetes. Maar het is verstandig om dit te controleren.
Wil je die richting op, dan kun je eventueel een besturingssysteem overwegen dat volledig is gericht op het werken met containers, zoals RancherOS of Fedora CoreOS. Ze worden ook wel microbesturingssystemen genoemd omdat ze erg minimalistisch zijn. Ze bieden eigenlijk net genoeg om met containers te werken. Je kunt je daardoor volledig richten op het beheren van containers in plaats van het onderhouden van het besturingssysteem.
Wil je toch graag met een hypervisor werken? Een dedicated server is een goede kandidaat voor een hypervisor zoals Proxmox VE. Daarin kun je met zowel Linux-containers (LXC) als virtuele machines op basis van KVM werken.
Handige extra software
Een VPS wordt doorgaans ‘kaal’ opgeleverd zonder aanvullende pakketten. Dat is ook prima. Omdat je volledige root-toegang hebt kun je alle vereisten immers zelf installeren. Soms kun je wel aanvullende pakketten kiezen. Een controlepaneel zoals plesk, Webmin of het vaak prijzige cPanel kan erg praktisch zijn voor het beheer van je server.
Wil je voor het web gaan ontwikkelen dan kun je via een controlepaneel vaak eenvoudig een zogenoemde LEMP-stack installeren, wat staat voor de combinatie van Linux met de webserver Nginx, de databaseserver MySQL en de programmeeromgeving PHP. Er zijn ook varianten zoals LAMP (Linux, Apache, MySQL en PHP).
Wil je jouw VPS instellen als privé-VPN zodat je bijvoorbeeld wat veiliger kunt surfen op openbare netwerken, dan is dat ook een mooie toepassing. WireGuard is daarbij een populaire optie. Andere goede opties zijn UTunnel VPN en WarpSpeed VPN. Bij Vultr kun je deze eenvoudig via je omgeving installeren.
Keuze platform
Als je denkt dat je alle opties hebt gezien, krijg je bij het inrichten van een VPS soms nog meer keuzes. Kies je voor een VPS bij Vultr, onder de naam Cloud Compute, dan kun je bijvoorbeeld AMD of Intel als platform kiezen. En bij Intel heb je nog de keuze tussen High Performance, High Frequency en Regular Performance. Ook andere providers geven je hier vaak een keuze in.
Bij Hetzner kun je sinds april 2023 naast de gangbare x86-architectuur ook hosting kiezen op basis van Ampere Ultra-processors die de ARM64 architectuur gebruiken. Deze hostingpakketten kennen een zeer goede prijs/prestatie-verhouding, geholpen door de hoge efficiëntie van deze processors. Een minpunt is dat sommige software, bijvoorbeeld bepaalde Docker-containers, niet voor deze architectuur beschikbaar is.
Aanvraagprocedure
De aanvraagprocedure verschilt per provider. Als je eenmaal weet wat je nodig hebt zijn de stappen meestal niet lastig. Bij Vultr maak je eerst een account aan en voeg je een betaalmethode toe. Als je via je omgeving naar Products gaat kun je onder Instances met de optie Deploy Server een nieuwe VPS inrichten. Als voorbeeld kiezen we Cloud Compute, met het platform Intel en de optie High Frequency. Daaronder kiezen we Amsterdam als datacenter. Andere opties dicht bij huis zijn bijvoorbeeld Frankfurt en Londen.
Tijdens de aanvraagprocedure kun je ook al een besturingssysteem kiezen. Hier nemen we Ubuntu 22.04 LTS als voorbeeld. Maar je kunt ook uit veel andere opties of extra software kiezen.
Vervolgens kun je de omvang van de server kiezen. Als voorbeeld kiezen we 32 GB opslag, 1 vCPU, 1 GB geheugen en 1 TB bandbreedte. Let op de eventuele extra’s die standaard zijn aangevinkt maar die je misschien niet nodig hebt. Zo staat bij Vultr standaard de optie voor automatische back-ups aan, waar je ook extra voor betaalt. Ben je klaar dan wordt met Deploy Now de server aangemaakt. Dit gaat geheel automatisch en vrijwel direct daarna kun je al gebruik maken van de VPS. Niet alle providers hebben een volledig geautomatiseerd proces.
Toegang tot jouw server
Via je omgeving kun je op het tabje Overview de details van de server opvragen. Eventueel kun je hier een console openen voor het beheer, zoals de installatie van software. Maar je kunt natuurlijk ook inloggen met SSH en je favoriete client. Bij de aanvraag zag je wellicht de optie om SSH-sleutels toe te voegen. Maar je kunt ook met gebruikersnaam en wachtwoord inloggen. Het standaard wachtwoord voor het root-account vind je bij de serverdetails. Verander dit liefst direct na het inloggen.
Je hoeft je bij het beheer van je server natuurlijk niet te beperken tot het root-account. Het is zelfs veiliger om een extra account te maken dat je aan de sudo-groep toevoegt. Dat account gebruik je dan voortaan om in te loggen en voor veel taken op het systeem.
Onder Settings kun je onder andere nog het IPv4-adres aflezen. Daar moet je mee verbinden voor bijvoorbeeld SSH of op het web gebaseerde toepassingen op de server. Verder kun je eventueel upgraden naar een zwaarder pakket (maar niet downgraden). Je ziet ook een mogelijkheid om een ander besturingssysteem te installeren. Dit kun je gewoon kiezen uit een lijst. Het zal uiteraard wel alle data op de server wissen.
Toegangsbeperkingen door firewall?
Bij de VPS van Vultr is toegang via SSH op poort 22 direct mogelijk, bijvoorbeeld met een programma als PuTTY. Maar er is wél een firewall actief die standaard alleen het verkeer naar die poort toestaat. De firewall zit andere toepassingen hierdoor mogelijk in de weg. Wil je bijvoorbeeld een webserver zoals Nginx gebruiken? Dan moet je de toegang tot poorten 80 en/of 443 expliciet openzetten.
Bij Ubuntu wordt de toepassing genaamd UFW(Uncomplicated Firewall) als firewall gebruikt. Met de opdracht ufw status kun je bij deze toepassing zien welke poorten zijn toegestaan. Initieel is dat bij Vultr zoals aangeven enkel de SSH-poort 22. Met de opdracht ufw allow 80/tcp voeg je poort 80 voor HTTP-verkeer eenvoudig toe en met ufw allow 443/tcp ook poort 443 voor versleuteld HTTPS-verkeer. Andere providers zullen wellicht ook standaard een firewall gebruiken.
